Zer da BIS?
Deskribapena
Barneko Informazio Sistema bat da. Sistema horren bidez, Sistemaren arduradunari jakinarazten zaizkio Euskal Autonomia Erkidegoko sektore publikoa osatzen duten erakundeen barruan gertatzen diren ekintzak edo ez-egiteak, arau-hauste penal edo administratibo astun edo oso astun izan daitezkeenak.
Sektore publikoaren edo pribatuaren barruan lan egiten duen edozein pertsonak eman dezake informazioa bere lan- edo lanbide-harremanaren ondorioz Euskal Autonomia Erkidegoko sektore publikoaren barruan dauden erakundeei eragiten dieten ekintza irregular astun horiei buruz.
Sistemak gertakariak ikertzeko aukera ematen du, konfidentzialtasuna eta informatzailearen babesa bermatuta.
BISa Eusko Jaurlaritzak arautu eta ezarri du, 2019/1937 (EB) Zuzentaraua eta Estatuko legeria betez (otsailaren 20ko 2/2023 Legea), 89/2023 Dekretuaren 
bidez, ekainaren 13koa, Euskal Autonomia Erkidegoko sektore publikoaren esparruan arau-hausteen berri emateko eta informatzaileak babesteko Barneko Informazio Sistema sortu eta arautzen duena.
BISaren printzipioak
Euskal Autonomia Erkidegoko sektore publiko osoaren BIS sistemak printzipio hauek ditu oinarri:
Irisgarritasuna
BISerako sarbidea elektronikoki bermatzen da EAEko sektore publikoa osatzen duten erakundeen webgune guztietatik, kanal bakarrerako loturaren bidez, hau da, arau-hausteen eta informatzaileak babesteko Barneko Informazio Sistem aren arduradunaren bulegorako loturaren bidez.
BIS sistemak informazioa modu anonimoan aurkezteko aukera ematen du, eta emandako informazioaren, informatzailearen eta jarduketetan inplikatutako pertsonen konfidentzialtasuna bermatzen du.
Jardunbide zorrotzak aldez aurreko balorazio-prozeduran, ikerketan, informatzaileen eta jarduketetan inplikatutakoen babesean eta ondorioen helarazpenean, eta, hala badagokio, ohartemandako arau-hausteak zuzentzeko eta erantzukizunak argitzeko beharrezkoak diren jarduketak hasteko eskatzea.
BISek sistemaren arduradun bat du, hau da, sistemaren funtzionamenduaz (jasotako arau-hausteen jakinarazpenak jasotzea, izapidetzea eta ikertzea, eta organo eskudunei helaraztea) eta babes-neurriak hartzeaz arduratzen dena. Gobernantzan eskumena duen Eusko Jaurlaritzako sailari atxikitako goi-kargutzat hartzen da, baina bere egitura hierarkikoan sartu gabe, eta, beraz, autonomia hierarkiko eta funtzional osoa du. Egoitza fisikoa eta baliabide materialak eta giza baliabideak ditu, jarduera osoa bermatzeko.
Diseinutik konfiguratuta, informazioa segurua eta konfidentziala dela bermatzeko eta informatzaileei anonimatua mantentzea ahalbidetzeko, kasuaren jarraipena egitean.
Zeri buruz informatu daiteke?
BISaren bidez, EAEko sektore publikoko edozein erakunderen jarduera irregularren berri eman dezakezu, baldin eta:
Arau-hauste penal eta administratibo astun eta oso astun
Europar Batasuneko Zuzenbidearen aurkako ekintzengatiko arau-hausteak
TJasotako informazio guztiak prozeduraren arabera tratatuko dira, zorroztasunez, objektibotasunez eta konfidentzialtasunez.
Nork informatu dezake BIS?
EAEko sektore publikoa osatzen duten erakundeekin duen lan- edo lanbide-harremanaren ondorioz erakunde horien barruan ustezko arau-hauste astun edo oso astunei buruzko informazioa duen edozein pertsona.
Zer esan nahi dugu?:
- Administrazio Publikoko langileak (funtzionario- edo lan-kontratudun harremana dutenak, edo hautaketa-prozesuetako arau-hausteei buruzko harremana izan aurretik, edo amaitutako lan-harremana edo estatutu-harremana dutenak).
- Besteren konturako langileak.
- Langile autonomoak.
- Erakunde baten akziodunak edo administrazio-, zuzendaritza- edo ikuskapen-organoa osatzen duten pertsonak.
- Boluntarioak, bekadunak eta prestakuntza-aldian dauden langileak.
- EAEko sektore publikoko kontratistentzat, azpikontratistentzat eta hornitzaileentzat lan egiten duten pertsonak.
EAEko sektore publikoak erakunde eta entitate hauek hartzen ditu barnean:
- Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Orokorra.
- Euskal Autonomia Erkidegoko Administrazio Instituzionala; alegia, gaur egun dauden organismo autonomoak eta zuzenbide pribatuko ente publikoak, eta dekretu hau indarrean jartzen denetik aurrera eratzen direnak.
- Euskal Autonomia Erkidegoko sektore publikoko ente instrumentalak, gaur egun dauden sozietate publikoak eta haien fundazio eta partzuergoak barne hartuta, bai eta dekretu hau indarrean jartzen denetik aurrera eratzen direnak ere.
- Euskal Sektore Publikoari buruzko 2022ko maiatzaren 12ko 3/2022 Legearen 10. artikuluan arautzen diren administrazio-agintaritza independenteak eta agintaritza horietako bakoitzaren sorrera-legean arautzen direnak.
Nork eska diezazkioke babes-neurriak BIS sistemari?
Lan- edo lanbide-harremanaren ondorioz BIS sistemari aldez aurretik informazioa eman dion edozein pertsona, erakunde horien barruan ustezko arau-hauste larri edo oso larriei buruzko informazioa izateagatik, betiere baldintzak betetzen badira eta Arau-hauste arauemaileei eta ustelkeriaren aurkako borrokari buruzko informazioa ematen duten pertsonak babestea arautzen duen otsailaren 20ko 2/2023 Legearen 35. artikuluko bazterketak ez badira.
Gainera:
- Langileen legezko ordezkariak, informatzaileari aholkuak eta laguntza ematen baitizkiote.
- Informatzailearekin harremana duten eta errepresaliak jasan ditzaketen pertsona fisikoak, hala nola lankideak edo haien senideak.
- Informatzaileak zerbitzuak ematen dituen erakundearen esparruan prozesuan bertan joaten diren pertsona fisikoak.
- Lan egiten duten edo lan-testuinguru batean edozein harreman duten edo partaidetza esanguratsua duten pertsona juridikoak.
Nola funzionatzen du BIS?
Jarraian, komunikazio bat egiten denetik eskatzen diren neurriak hartzen diren arte ematen diren urratsak ikus ditzakezu.
Komunikazioa aurkeztea
Informatzaileak irregulartasunaren berri eman ahal izango du, idatziz edo ahoz, egoitzako bilera presentzial batean, telefonoz, posta arruntez edo ezarritako kanal elektronikoaren bidez, bere burua identifikatuz edo modu anonimoan
Erregistroa
Erabilitako kanala eta formatua alde batera utzita, informazio guztiak erregistro batean erregistratuko dira, eta BISeko arduradunak eta haren bulegoko langileek soilik izango dute horretarako sarbidea, eta agintaritza judizialak auto bidez, prozedura judizial baten esparruan eta haren babespean.
Komunikazioa berrestea
Kanal elektronikoan, jaso izanaren agiria berehalakoa izango da, eta gainerako kanaletan, informatzaileak jaso izanaren agiria jasoko du gehienez ere 7 egun naturaleko epean, Sisteman informazioa jaso duela baieztatzeko.
Aldez aurreko balorazio-prozesua
Komunikazioan azaldutako gertakariak edo jokabideak aplikazio-eremu materialean dauden egiaztatuko da, eta, hala ez bada, komunikazioa eta izapidetzea onartezintzat joko dira, eta espedientea artxibatuko da (datu pertsonalak berehala ezabatuta), informatzaileari aurkeztu eta 5 eguneko epean jakinarazi ondoren. Informazioko kanpoko kanalera jotzeko aukeraren berri emango zaio informatzaileari.
Kalifikazio horretarako informazio gehiago behar izanez gero, BISeko arduradunak informatzaileari informazioa eskatuko dio.
Ikerketaren hasiera
Informazioa onartzen bada, BISeko arduradunak berehala ekingo dio gertakariak ikertzeari eta egiaztatzeari. Horretarako, dagokion organo edo erakundeetako titularrei edo arduradunei zuzenduko zaie, informazioaren balizko egiazkotasuna kontrastatzeko eta egiaztatzeko. Egitateak egiaztatzeko prozesua ahalik eta begirune eta errespetu handienarekin egingo da, errugabetasun-presuntzioa eta eragindako pertsonen ohorea errespetatuta, bai eta datu pertsonalen babesa ere.
Jarduketen eraginpeko pertsonek eskubidea dute egozten zaizkien ekintzen edo ez-egiteen berri emateko eta edozein unetan entzuteko.
Fiskaltzari igortzea
Delitu-zantzurik ikusiz gero, BISeko arduradunak berehala bidaliko dio Fiskaltzari, eta, horrela, bere jarduna amaituko du, eta erakunde edo entitatea atxikita dagoen saileko sailburu titularrari jakinaraziko dio, bai eta BISa atxikita dagoen saileko sailburuari ere (sekretu-deklarazio judiziala eginez gero, behar den erreserbaren kalterik gabe).
Ikerketarako eskakizunei erantzutea
BISeko arduradunak edo haren bulegoko kideek eskatzen dietenek lehenbailehen eta ahalik eta azkarren erantzun beharko diete beren eskaerei, gehienez ere zazpi eguneko epean. Hala ez bada, eskaera araua betetzen ez duen pertsonaren goragokoari helaraziko zaio, eta halakorik ez badu, erakundea edo erakundea atxikita dagoen saileko sailburuari. Sailburuak, gehienez ere, 7 eguneko epean emango dio eskatutako informazioa, eta, horrez gain, dagokion informazio-espedientea irekiko du, erantzukizunak argitu ahal izateko. Informazio-espediente hau amaitzean, BISeko arduradunari jakinaraziko zaio.
Kasuaren jarraipena
Informatzaileak bere kasuaren egoera kontsultatu ahal izango du webguneko gune pribatu eta anonimo batean, komunikazioari alta ematean emandako gakoarekin eta pasahitzarekin, ezarritako bide elektronikoaren bidez egin badu edo bertan alta eman bazaio informazioa aurrez aurre aurkeztean.
Ikerketaren epeak
Prozesuak gehienez 3 hilabete iraungo du informazioa jasotzen denetik. 6 hilabetera arte luzatu ahal izango da kasuaren konplexutasunak hala eskatzen badu, eta horren berri emango zaio informatzaileari.
Ikerketaren amaiera
Ikerketari amaiera ematen dion ondorioen idazkiak honako hauek zehaztuko ditu:
- Espedientea artxibatzea, arau-hausterik egon delako ebidentziarik ez badago, eta datu pertsonalak berehala ezabatzea.
- Jarduteko proposamena, arau-hauste administratiboa egon daitekeela ikusiz gero. Ikerketaren ondorioak erakunde edo entitatea atxikita dagoen saileko sailburu titularrari bidaliko zaizkio, eta ohartemandako arau-hausteak zuzentzeko eta, hala badagokio, erantzukizunak argitzeko beharrezkoak diren jarduketak hasteko eskatuko zaio. Halaber, BISa atxikita dagoen saileko sailburu titularrari ere bidaliko zaio.
- Ministerio Fiskalari bidaltzea, delitu-zantzurik ikusiz gero; horrela, jarduketak amaituko dira, eta erakunde edo entitatea atxikita dagoen saileko sailburu titularrari jakinaraziko zaio, bai eta BISa atxikita dagoen saileko sailburuari ere.
- Informatzaileari ikerketaren emaitza jakinaraztea eta prozesua ixtea, salbu eta informatzaileak uko egin badio edozein komunikazio jasotzeari.
Egindako jarduketak
Babes-neurriak hartzea
Informatzaileak BISeko arduradunari jakinarazi ahal izango dio gorabeheren berri ematean jasotako edozein murrizketa edo errepresalia, haren jarraipena egiten den bitartean. Baldin eta BISeko arduradunak, zuzenean, zeharka edo informatzailearen jakinarazpenaren bidez, informatzailearekiko edo haren familia- edo lanbide-ingurunearekiko errepresaliaren bat hautematen badu, ikerketa-prozesua edo haren ondorioak direla eta, egoera horren berri emango dio idatziz inplikaturiko organismoa edo erakundea atxikita dagoen saileko sailburuari, eta sailburuak dagokion administrazio-eremu publikoko agintaritzari jakinaraziko dio gertaera hori, jarduera hori berehala geldiarazteko. Sistemaren arduradunak, aldi berean, horren berri emango dio Barneko Informazio Sistema hau atxikita dagoen saileko sailburu titularrari.
Hamabost eguneko epe luzaezinean, Barneko Informazio Sistema hau atxikita dagoen saileko sailburuak arau-hausteen berri emateko eta informatzaileak babesteko Barneko Informazio Sistemaren arduradunari helaraziko dio erabakitako babes-neurrien eta horiek errepika ez daitezen hartutako barne-jarduketen zerrenda.
